TEKNOFEST 2022’de İklim Değişikliği Araştırma Projeleri Yarışması Finalinde Balıkesir’i temsil eden Şehit Turgut Solak Fen Lisesi öğrencileri Aleyna Aytekin, Ayşenur Demirer, Gökhan Şahin “Gri Suların Tarımsal Su Kalitesine Getirilmesi” projesiyle Türkiye birinciliğini kazandı.
Balıkesir Şehit Turgut Solak Fen Lisesi öğrencileri Aleyna Aytekin, Ayşenur Demirer ve Gökhan Şahin, doğal sarnıçların çakıl taşları ile yağmur suyunu arıtmasından yola çıkarak, kullandıkları madenler ile atık suları arıtarak, buğday, çim ve fasulye bitkilerinde hem verimi üçe katladı hem de daha erken sürede ürün elde etmeyi başararak, TÜBİTAK finallerinde şampiyon oldu.
Gri Suyu Arıtıp, Bitki Verimini Arttırmayı Başardılar
Şampiyon ekipte yer alan Aleyna Aytekin, Danışman Öğretmeni Dr. N. Sibel Özatlı ile birlikte yaptıkları çalışmayı anlattı. Aytekin, “Dünyada su kaynaklarımız hızla tükeniyor. Dünya da bulunan tatlı su kaynaklarının yüzde 70’ini tarımsal sulamada kullanıyoruz. Azalan su kaynaklarımızı tarımsal sulamada kullanarak kirletiyoruz. Biz bu oranı azaltabilmek adına ‘Gri Su’ dediğimiz, kanalizasyon suları dışında kalan evsel atık suları arıtım işlemine tabi tutarak, tarımsal sulamaya ve bitki yetiştiriciliğine yönlendiriyoruz. Bu arıtım işleminin çevreci ve düşük maliyetli olabilmesi için madenleri kullandık” dedi.
“Madenler İle Suları Temizledik”
Madenleri fiziksel, partükül ve kimyasal boyutlarına göre belirledikleri oranlarda kullandıkları deney düzeneğinin içerisine koyduklarını kaydeden Aleyna Aytekin, sözlerine şöyle devam etti:
“Madenlerle gri su dediğimiz kavram içerisinde birçok deterjan gibi kimyasalları içeren suları, suyu arıtarak temizledik. Bitkilerde azot, fosfor gibi besin değerlerini 500’lü rakamlardan 900’lü rakamlara çıkardık. Deneysel çalışmalarımızda üç farklı bitki çeşidinde 12 farklı ekim yaptık. Çim, buğday ve fasulye ekimleri yaptık. Buğday son günlerde çok öne çıktı. Ekimleri gerçekleştirdikten sonra dört gruba ayırdık. Normal içme suyu ile suladığımız bitkiler kontrol grubu. Arıttığımız Gri su ile suladığımız bitkiler ve ayrıca kendimiz evsel atıklardan gübre elde ettik. Elde ettiğimiz gübre ve arıttığımız gri su ile suladığımız bitkileri dört farklı deneyle takip ettik.”
“Gri Su İle Sulanan Bitkiler Üç Kat Daha Fazla Gelişti”
“Tatlı su ile sulanan bitkilere göre arıttığımız su ile sulanan bitkilere üç kat daha fazla gelişim gözlemledik. Gri su ile suladığımız bitkilerde yaprak boyları olsun, filizlenme süreleri, çimlenme süreleri ve ürün bazında 2-3 kat gelişim elde ettik.”
“Fasulye’de 33 Günde Meyve Aldık”
“Fasulye bitkisinin tohumunu temin ettiğimiz satıcı bize 45’nci günde meyve veriyor dedi; ama biz 33’ncü günde meyve aldık. Çimde çimlenme süresi 1-2 gün iken bizim arıttığımız gri su da 6-7 saat sonra çimlenmeyi sağladık. Çimlenme ve gelişim sürelerini öne çektik, bu sayede kimyasal gübre kullanımının da önüne geçmiş olduk.
Projede kimyasal gübre asla kullanmadık. Hem ürün verimini, arttırdık hem zamandan kazandık. Proje ile bitkilerimizin kök gelişimi çok hızlı oldu. Bitkileri saksıdan çıkardığımızda kök saksının her tarafını sarmıştı bu durum bitki susuz kaldığında veya suya erişemediğinde toprağın derinliklerinde bulunan suyu kendi bünyesine katmasını da hızlandıracak.”
“Doğal Sarnıçlardaki Çakıl Taşı İlham Verdi”
“Sürdürülebir Şehirler üzerinde ekip olarak çalışma yapıyorduk. Çalışmamızı ilerlettikten sonra, tarım alanlarının azaldığını ve çok büyük bir oranın tarımsal sulamada kullanıldığını fark ederek, kendimize Gri suları neden bu alana yönlendirmiyoruz sorusunu sorduk. Bu alanda çok fazla açık vardı, kimyasal ürünler kullanılıyordu ve bu kimyasal ürünler su arıtım işleminde hem çevreye hem insan sağlığına zararlı etki veriyordu. Sürdürülebilir Şehirlerin içerisine tarımı dahil ettik ve işsiz nüfusun olduğu bölgelerde bu insanların tarım ile uğraşarak ülke ekonomisine katkı sağlamalarını hedefledik. Su arıtımının daha farklı nasıl olabileceği üzerinde yoğunlaştık.
Doğal sarnıçlardaki bir çakıl taşı bile yağmur suyunu biraz daha arıtarak yer altına veriyorsa biz neden doğru madenlerle kirli dediğimiz suları daha temiz bir şekilde arıtamayalım diye sorduk. Uygun madenleri belirleyerek yola çıktık. Bu madenler dünyada en çok Türkiye’de çıkarılıyor. Bazik karakterli Zeolit, Asidik karakterli Ponza, Perlit ve Silis madenlerini kullandık. Su krizi gibi bütün dünyayı etkileyen konuda ülkemizin yerli ve milli madenlerinin kullanılmasının hem ihracata hem ülke ekonomisine katkıda önemli gelişmelerde kullanılacağını düşünüyoruz.”
“Bir Buçuk Yıl Birlikte Çalıştık”
Danışman Öğretmeni Dr. N. Sibel Özatlı, şampiyon öğrencilerle 1.5 yıl birlikte çalıştıklarını söyledi. Özatlı, “Öğrencilerimizle pandemi döneminde de birlikte çalıştık. Öğrencilerimize rehberlik yaparak, bilimsel süreç becerilerini kazandırmaya çalıştım. Bir makale nasıl yazılır, kaynakça nasıl taranır, bu çalışmalar nasıl yürütülür? Elimden geldiği kadar labaratuvar çalışmalarında onlara rehberlik yapmaya çalıştım ama bütün çalışmaları öğrencilerim kendileri yürüttü. Öğrencilerim İklim Değişikliğinde Su Yönetimi alanında 17 proje arasında Türkiye birincisi oldu. Giresun’da TEKNOFEST kapsamında yapılan finalde çok güzel bir şekilde ilimizi ve okulumuzu temsil ederek zafere ulaştılar. Ödül töreni 30 Ağustos-4 Eylül’de Samsun’da yapılacak” dedi.
Bir de Türkiye Üçüncülüğü Var
Aynı okuldan Hilmi Koparan ve Ahmet Halil Kartal ise “Kuş türlerinin neslini korumak için prototip yumurta ve kuluçka makinesi ” tasarımı ile Türkiye üçüncüsü oldu.
“BİGEP, Başarılarımızı Arttırdı”
Şehit Turgut Solak Fen Lisesi Müdürü Halil İbrahim Bektaş, TEKNOFEST kapsamında yapılan TÜBİTAK finallerinde okul öğrencilerinin hem Türkiye birinciliği hem de Türkiye üçüncülüğü elde etmesinden büyük mutluluk duyduklarını söyledi.
Bektaş, “Öncelikle bu başarıda, Valimiz Hasan Şıldak’ın BİGEP kapsamında bizi teşvik etmesi, projelere destek vermesi, Milli Eğitim Müdürümüzün, Karesi Kaymakamlığı ve Karesi Belediyesi’nin desteklerinin büyük payı var. Özellikle bu seneki çalışmalarımız ve bütün başarılarda baş mimar olarak Danışman Öğretmenimiz Dr. N. Sibel Özatlı’nın büyük emeği var. Sibel hocam öğrencilerimizi yarışmalara ve projelere yönlendirmede çok istekli. Valiliğimizin yürüttüğü BİGEP, öğretmenlerimizi teşvik edici ve başarıyı ödüllendirmesi de başarı ve ekip ruhunu ortaya çıkarıyor. Öğretmen ve öğrenci bağının gelişmesi de başarıyı kendiliğinden getiriyor. Bu başarıların üniversite sınavlarına da yansıması bizi ayrıca mutlu ediyor” diye konuştu. /Memet Koşar