Tüketilen besinlerle mutluluk hormonları arasında güçlü bir ilişki olduğu biliniyor. Özellikle karbonhidrat içeren gıdalar mutluluk seviyesini artırmaya yardımcı oluyor. Ancak besin değeri olmayan basit karbonhidratlarla, vücudun asıl ihtiyacı olan faydalı kompleks karbonhidratların ayrımını iyi yapmak gerekiyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Dyt. Aslıhan Altuntaş, “20 Mart Dünya Mutluluk Günü” dolayısıyla mutluluk veren sağlıklı besinler hakkında bilgi verdi.
Mutluluğun temelinde doğru ve dengeli beslenme yatıyor
Besinlerdeki karbonhidratların vücuttaki serotonin ve dopamin gibi mutluluk hormonlarını artırdığı bilinmektedir. Aynı zamanda bazı vitamin ve mineraller de mutluluğa katkı sağlamaktadır. Hem vitamin ve minerallerden hem de faydalı kompleks karbonhidratlardan zengin, dengeli bir beslenme biçimi mutlulukla yakından ilişkilidir. Yani mutluluğun temelinde doğru ve dengeli bir beslenme yatmaktadır. Ancak gereğinden fazla yağ ve protein alınması, düzensiz beslenilmesi, öğün atlanması, karbonhidrat ihtiyacının hep basit karbonhidratlardan sağlanması durumunda olumlu etkilerden söz etmek çok mümkün olmamaktadır.
“Sıfır karbonhidrat” diyetleri sağlıklı değil
Karbonhidratlar mutlulukla ilgili en önemli makro besin ögeleridir. Ancak karbonhidrat alırken dikkat edilmesi gereken şey hangi karbonhidratların alındığıdır. Şeker, bal, tatlılar, beyaz un, pirinç, patates gibi basit karbonhidratlar alındığında o an geçici olarak kan şekeri yükselip mutluluk yaşansa da bir kısır döngü oluşacak ve sağlığa olumsuz etkileri uzun süreçte mutsuzluk getirecektir. Bu nedenle ilk dikkat edilmesi gereken şey mutluluk veren besinlerin doğru kaynaklardan alınmasıdır. Kompleks karbonhidratlar dendiğinde ise akla başta kuru baklagiller, sebzeler, meyveler, tam tahıllı ekmekler, tam tahıllı undan yapılmış mamuller gelmektedir. Hiç karbonhidrat almamak doğru değildir. Son dönemlerde sıkça karşılaşılmaya başlanan “sıfır karbonhidrat” diyetleri sağlıklı değildir. Önemli olan hiç karbonhidrat almamak değil doğru kaynaklardan karbonhidrat almaktır. Doğru karbonhidratlar tercih edildiğinde serotonin ve dopamin hormonlarının salgılaması da desteklenmiş olur. Bu nedenle kompleks karbonhidratlar seçilmeli ve miktarına dikkat edilerek tüketilmelidir.
Vitamin ve minerallerle mutluluğunuzu destekleyin
B12, magnezyum, demir gibi vitamin ve minerallerin eksikliklerinin depresyon, Alzheimer gibi psikolojik ve nörolojik hastalıkları tetiklediği bilindiğinden bunların testlerinin düzenli yapılması önemlidir. Bu vitamin ve mineraller aynı zamanda serotonin ve dopamin salgılanmasına da yardımcı olmaktadır. Seviyeleri çok düşük düzeydeyse beslenme ile normal seviyelere gelmesi mümkün değildir. Bu nedenle uzman kontrolünde testlerinin düzenli yapılması ve destek tedavisi uygulanması gerekmektedir.
Sağlık ve mutluluk saçan bu 6 besine sofranızda yer açın
Kinoa: İçerisinde yüksek oranda bulunan triptofan adlı aminoasit, serotonin ve dopamin salgılanmasını artırmaktadır. Aynı zamanda stresi azaltmaya da yarayan bir besindir. Çorbaların içinde, salatalarda, pilavlarda kullanılabilmektedir. Her gün kinoa yemek yerine belli aralıklarla ve günlük tüketilecek karbonhidrat hakkı yerine değerlendirilebilir. Kinoa yerine mercimek, bulgur, buğday da aynı görevi görmektedir.
Kabak çekirdeği: Kabak çekirdeği de içerdiği yüksek triptofan aminoasidi sayesinde serotonin ve dopamin salgılanmasına yardımcı olmaktadır. Triptofan özelliği dışında içerdiği sağlıklı yağlar kalp damar sağlığını korumaya yardımcı olmaktadır. Bunun yanında kabak çekirdeğinin şeker dengesini koruduğunu gösteren çalışmalar da var. Bu nedenle günlük tüketimi fayda sağlayacaktır. Ancak içerdiği yağ oranı fazla olduğu için miktarına dikkat edilmelidir. Bu miktar günlük 1 avuç olabilir. Ya da farklı kavrulmamış, çiğ kuruyemişlerle karıştırılıp tüketilebilir.
Amaranth: İsmi yeni duyulmaya başlayan kinoaya benzer bir tohumdur. Günlük 1-2 yemek kaşığı kadar çorbalarda, pilavlarda kullanılabilir. İçerisindeki triptofan miktarı yüksektir. Dolayısıyla serotonin salınımını artırarak mutluluk seviyesinin artmasına yardımcı olmaktadır.
Yumurta: Yumurta anne sütünden sonra en önemli protein kaynağıdır. Yumurtadaki proteinlerin tamamı vücut tarafından emilmektedir. Dolayısıyla tam protein adı verilen bütün aminoasitleri içeren bir protein kaynağıdır. Bu proteinlerin de serotonin salınımına katkısı vardır. Herhangi bir sağlık sorunu olmadığında güne yumurtayla başlanabilir. Sabahları 1 yumurtanın yanına lor peyniri ve içerisine 1 kaşık yulaf koyarak; çörek otu, keten tohumu gibi sebzelerle renklendirip güne harika bir kahvaltı ile başlanabilir. Bu, aynı zamanda güne mutlu başlanmasına da yardımcı olur.
Hindi eti: Tüm etlerde belli miktarda triptofan aminoasidi vardır ancak hindi etindeki miktar çok daha fazladır. Üstelik hindi etinde selenyum, B12 gibi vitamin ve mineraller de yüksektir. Dikkat edilecek nokta ise pişirme yöntemidir. Hindi etini pişirirken tıpkı diğer etler gibi kendi yağında pişirmek, derisini ayırmak ve fazladan yağ eklememek çok önemlidir. Aksi halde sağlıklı bir besin tüketmeye çalışılırken sağlıksız sonuçlar alınabilir. Mutsuz hissedilen bir gün öğle yemeğinde; hindi eti, yanında rokalı narlı bir salata hafif limonla lezzetlendirerek tüketilebilir. Böylelikle gün içerisinde serotonin salınımı artırılmış olur.
Fast food: Asıl önemli olan hangi fast foodun tüketildiğidir. İçeriğindeki katkı maddelerinin ne olduğu belli olmayan ürünler ve bunların yanlış pişirme tarzları sağlığı olumsuz etkilemektedir. Ancak buğday ekmeği gibi iyi bir ekmekle yapılan, iyi bir et kullanılan, hijyenik ve sağlıklı yeşilliklerle renklendirilen güvenilir bir burger hem sağlıklı olacak hem de mutluluk verecektir. Böyle bir fast food ile haftada 1 gün kendinizi ödüllendirebilirsiniz. Yanında yeşillik, karamelize soğan ve kaliteli undan yapılan bir ekmekle beraber tüketebilirsiniz. Ancak yanında kola ve patates kızartması tüketmemek gerekmektedir.