Askeri Kaynaklardan Duraklama Devri Osmanlı Seferleri

Türk kayıbı 700’den fazla ölü, 1000’den fazla yaralı idi. Mustafa II. bilhassa iki kıymetli vezirinin ölmesinden çok müteessir olmuştu. “Düşmanı yok ettik, fakat Şahinle Mahmut gitti” demişti.

Düşman komutanı General Veterani 1000 kişi ile Türk hatlarını yararak çıkmağa, muvaffak olmuştu. Fakat ağır surette yaralandığından fazla gidemeyerek yolda kalmış, bir akıncı kim olduğunu bilmemekle beraber esir etmek istemiş, müdafaaya yeltenince öldürmüştü.

Mustafa II. Lugoş [Lagos] un alınmasını geciktirmek istemedi. Verilen emir üzerine Silâhtar ocağı Lugoş’a hücuma hazırlandı. Tamış suyu geçildi. Kalenin varoşunun hendeği kolayca aşıldı. Kaleye hücuma başlandı. Lugoş’ta 4000 muhafız kalmıştı. Bunlar dayanmanın mümkün olamayacağını anlamışlardı. Lugoş’ta kapılarını günün galiplerine açtı.

(13 — safer: 22 — eylül perşembe) Tamış kenarında dört köşe taş bir kaleden ibaret olan Lugoş’un topları ve cephanesi alınarak kale yakıldı ve lağamla atıldı.

Sadrazamın otağında yapılan bir toplantıda derhal Şebeş üzerine gidilip orasının zaptından sonra mevsimin yaklaşması dolayısıyla daha ziyade durulmayıp Belgrat veya Niybolu üzerinden dönülmesine karar verildi.

(14 — safer: 23 — eylül cuma) Kırımlılar ve kuvvetlerde Anadolu ve Diyarbakır beylerbeyleri Çarhaya memur edildiler. Ordu emniyet tertibiyle yürüyerek Jidvar palangası karşısındaki Karaşebeşe[ Karnsebes] vardı.

(15 — safer: 24 — eylül cumartesi) Şebeş. Şebeş Erdel’in Demirkapı boğazında düz bir ovada ve Tamış’ın kenarında dört köşe bir taş kale idi. Her köşesinde birbirini gözetir ve beşer bin muharip alacak kadar geniş birer tabyası vardı. Bunların dışı çit örme ve toprak dolma idi. Tabyaların arası da toprak dolma çit siperdi. Bu siperlerin üstleri de mevzi idi. Bunların arkasında bütün kale etrafında geniş hendek vardı.

Şebeş’in 4000 piyade muhafızının Veterani’nin bozuluşunu haber alınca kaleyi terk ederek kaçtıkları bir gün önce yapılan keşifle anlaşılmış ve kale işgal olunmuştu.

Şebeş de on dörder okkalık atar 2, on birer okkalık atar 4 balyemez, yedişer okkalık atar 5, beşer okkalık atar 5, üçer okkalık atar 9 kalanburne, birer buçuk okkalık atar 4, birer okkalık atar 10 şahi top, ikişer okkalık misket atar 7, üç yüz dirhem misket atar 1, demir büyük saçma atar 1, otuz beş okkalık atar 2 havan [Hepsi 46], 300 kantar barut, 80 sandık dövülmüş kurşun, 1000 yuvarlak ve el humbarası, 80 büyük humbara, bir miktar sepet humbarası ve 100 kile un alındı.

Şebeş kalesi de yıkıldı. Duvarların yıkılması mümkün olmayan kısımlarının atılması için 30 lâğım ve 500 kantar barut kullanıldı. İçindeki binalar da yakıldı.

Ordunun Dönüşü

Şebeş’te bir toplantı daha yapıldı. Kış yaklaşmış, topları çeken mandalar arasında epey zayiat olmuştu. Saksonya Dükü Fredrik kuvvetinin 50 000: 60 000 kadar olmasına rağmen Veterani’nin akıbetini haber alınca Erdel’e çekilmişti. Takip yapılamazdı. Dönmek lazımdı. Fakat Belgrat yolu çok arızalı ve uzundu. Muhadiye [Mehadia] yolundan Hırsova, İrşova, Orsova [Ujorsova] ya gidilmesine 6 balyemez, 19 kalanburne, 1 yedili topun Karadeniz şaykalarıyla İstanbul’a, diğerlerinin
ve mühimmatın üstü açıklarla Belgrat’a gönderilmesine karar verildi. Toplar, ağırlık ve mühimmat süvari muhafazasında önden gönderilerek (18 — Safer: 27 — Eylül Salı) günü hareket olunarak Islatine köyüne varıldı.

(19 — Safer: 28 — Eylül Çarşamba) Taragova [Teregova].

(20 — Safer: 29 — Eylül Perşembe) Muhadiye.

(21 — Safer: 30 — Eylül Cuma) Çayla ovası.

(22 — Safer: 1 — Birinciteşrin Cumartesi) Orsova yakınında Şans adası karşısı.

Son üç günlük yol çok sarptı, çok meşekkatle geçildi.

(23 — Safer: 2 — Birinciteşrin Pazar) istirahat.

(24 — Safer: 3 — Birinciteşrin Pazartesi) Severin.

Bu yol da çok arızalı idi. Bu sebeple Severinde iki gün oturuldu. Toplar ve mühimmat ta gemilere yükletildi.

(27 — Safer: 6 — Birinciteşrin Perşembe) Oreviçe [Orevista].

(28 — Safer: 7 — Birinciteşrin Cuma) Koşmir.

(29 — Safer: 8 — Birinciteşrin Cumartesi) Maklavinne

(30 — Safer: 9 — Birinciteşrin Pazar) Rastu.

(1 — Rebiülevvel: 10 — Birinciteşrin Pazartesi) Pesteriç [Bistretu].

(2 — Rebiülevvel: 11 — Birinciteşrin Salı) Ramva.

(3 — Rebiülevvel: 12 — Birinciteşrin Çarşamba) Orlu [Orlea].

(4 — Rebiülevvel: 13 — Birinciteşrin Perşembe) Niybolu [Nikopoli] karşısı ve Tuna’dan geçiş.

Niybolu’da altı gün kaimdi. Bu esnada Kırımlılar ayrılarak gittiler.Devam edecek…