Hacı Ali Rıza Efendi’yi ve Hayatını Tanıyalım

Tekke camii cemaatimizden Hacı Sami Abimizin kendisi bir ramazan akşamında sohbet ederken: “Hocam babam Hacı Ali Rıza Efendi’nin yanında çalışmış. Çok kibar insanmış, güleç yüzlü, nurani bir Osmanlı beyefendisi.” Diye bana anlatırdı ve yine “Hacı Ali Rıza Efendi’nin yanında kim çalıştıysa onun vefatından sonra hepsi dükkan açtılar.” Diye bana anlatmıştı. Hacı Ali Rıza Efendi yaptırdığı tekke camii de her gün Hatmi Hacegan (Zikir Halkası) yapar müritleriyle zikir ederlerdi.

Yine bir keresinde bir sabah tekkede Hatmi Hacegan esnasında müritlerinden birinin aklına bağının budanacağı gelir. Eve dönüp kahvaltı yapan ve biraz istirahat eden mürit Livatya’daki bağını budamak için yola çıkar. Bağa vardığında bağın işlerinin çokluğunu görüp kederlenir. O arada kendisine bir uyku çöker uyandığında günün bir hayli ilerlemiş olduğunu gören müridin telaşı daha da artar. Ancak o anda bağın budanmış olduğunu görür. Şaşkınlık içinde evine dönen mürit ertesi sabah tekkedeki Hatmi Hacegan’a katılır. O zaman Hacı Ali Rıza Efendi’nin dilinden şu sözler dökülür: “Ehlullah Allah’ın izniyle insanların yardımına koşabilir hatta bağını da budayabilir.”
Hacı Ali Rıza Efendi Bandırmamızın birçok yerlerine çeşmeler, sebiller yaptırmıştır. Çeşme ustalarına yaptırdığı çeşmeleri gidip yerinde dahi görmemiştir. Çeşme ustası Hacı Ali Rıza Efendiye çeşmeyi yaptım görebilirsiniz deyince evladım gerek yok deyip ücretini verirmiş. Bandırmamızın birçok köylerinde ve merkezde halen çeşmeler ve sebiller mevcuttur.”

Bu bilgiler gösterir ki Hacı Ali Rıza Bezzaz Efendi tarikat ehli olup büyük ihtimalle uşaki tarikatı mensubu bir zattır. Halk arasında söylenen bir söz vardır: “şeyh uçmaz, onu müritleri uçurur” bu söz kısaca hayatına baktığımız Hacı Ali Rıza Bezzaz içinde geçerli olmuş yukarıda verdiğimiz bazı bilgiler onun hayatı hakkındaki anlatımlarda müritleri veyahut sevenleri tarafından ona aksedilmiş rivayetler olması da muhtemeldir.

Hatta bu rivayetlerden birisi de 17 Eylül’de haydar çavuş camiine bandırmalı rehineleri haydar çavuş camiini havaya uçuran bomba patlamadan önce bandırmalı rehineleri camiden kurtaran şahıs olmasıdır. Şunu özellikle vurgulamak isterim ki bu durumun gerçekleşmesi imkansız olup Uşaki tarikatı mensuplarının ona atfettiği bir yakıştırma olması durumudur. Ne var ki Ali Rıza Bezzaz Efendi sağlığında çevresine yardım eden gözü makamda, siyasette olmayan bir zat olduğu halde onun tekkesi daha sonra bu tekkeyi camiye çeviren hatta bahçesinde mevcut birkaç mezardan ibaret olan haziresini bulunduğu bölgedeki rivayetlere göre Karaisalı mezarlığı üzerinden geçirilen yol nedeniyle kaldırılan mezarları ceset kalıntılarının bu caminin bahçesine defnedilmesi nedeniyle tekkeden camiye çevrilen bu caminin haziresinin genişletilmesine sebep olmuştur.

Tekke camiinin bugünkü durumu Hacı Ali Öztaylan’ın gayretleri ve oluşturduğu dernek, halktan topladığı paralarla yaptırması sonucudur. Ne var ki Uşaki tarikatı mensubu olduğu bilinen hacı Ali Öztaylan’ın söz konusu tarikatın menzil şeyhi olması nedeniyle tarikat mensuplarının onun zamanında ve bu civardaki halefleri ve varisleri tarafından bugünkü şekline dönüştürülmüş ama Hacı Ali Bezzaz’ın zamanındaki siyasi işlere bulaşmama durumunu koruduğunu söylemek oldukça zordur.

Bu nedenledir ki halk arasında Tekke Camii olarak bilinen caminin bandırma siyaseti açısından önem kazanan bir merkez durumuna da geldiğini de söylemek mümkündür düşüncesindeyim. Bugün bu cami müdavimlerinin ve camiyi merkez kabul eden Uşaki tarikatı mensuplarının bandırmanın yerel siyasetini etkileyen önemli bir unsur olduğu rahatlıkla söylenebilecektir.

Bandırmamızdan çıkarılan milletvekillerinin tespit ve seçiminde hatta belediye reislerinin bazılarının seçiminde etkili temel belirleyici olduğu da bilinen bir gerçektir. Sözün kısası bugün bandırmamızda yer alan bu cami bir oranda Ali Rıza Efendi vakfı denilen vakfı da ayakta tutan bir tarikat camisi durumunu devam ettiren temel unsur olmuştur. Bu caminin bugünkü derneği de daha sonraki dönemde yakınlarda oluşturulan Hacı Ali Rıza Bezzaz Hafız Yetiştirme Merkezi adıyla görev yapan bir külliye durumuna dönüştürülüp bandırmanın bünyesinde bir nevi mürit yetiştiren tarikat etkisinde kalmış din adamları üreten bir eğitim merkezinin varlığı gerçekleşmiştir düşüncesindeyim.

Hayatıyla bu caminin esas kuruluşu olan tekkeyi var edip Uşaki tarikatının bandırma bünyesinde faaliyet göstermesini sağlayan Hacı Ali Rıza Bezzaz’ın bugünkü tekke caminin esas yaratıcısı olduğu hakikatinin unutulmaması gerektiğini, onun yerini alanların onun namından istifade etmeye çalışan kişiler olduğu gerçeğinin göz ardı edilmemesi kanaatindeyim. Bu şahsa tanrıdan rahmet dilerken Bandırmalı hemşerilerimizin ramazanı şeriflerinin mübarek olması hayırlara vesile olması dilek ve temennimdir.