Sanat, “Sanat İçin mi Yoksa Toplum İçin midir?”

Şunu da belirtmek isterim ki ülkemiz gibi bazı toplumlarda sanat çıkar için yapılır demenin daha doğru olduğunu söylesek de sanatı toplum için yapan sanatçılara da rastlamak mümkündür. Bu tür çalışan sanatçıları ikiye ayırmamız yerinde olur.

Bunlardan birinci gruba baktığımızda sanatı direkt olarak kendi çıkarları menfaatleri için değil de toplumda mensubu oldukları gruplar veya kitleler için yapan sanatçılardan bahsetmemiz yerinde olacaktır. Bu amaçla sanatlarını icra eden sanatçılar, sanatlarını ya dahil oldukları ya yarattıkları düşünce akımının mensuplarını kültürel ve dinsel açıdan içinde yer aldıkları kitlelerin menfaatleri açısından yaptıklarını görmek mümkündür.

Mesela sanatçı mensup olduğu bir derneğin bir siyasi partinin propagandasını yapmakta sanatını icra edebilir. Meydana getirdiği sanat ürünüyle dahil olduğu derneğin siyasi partinin veya teşkilatın propagandasını yapıp onun toplumda daha çok tanınıp desteklenmesine hizmet edebilir.

Bir başka grup sanatçı ise mensubu olduğu tarikatın veya cemaatin tanınması amacıyla sanat faaliyetlerinde bulunup meydana getirdiği sanat ürünleriyle onların propagandasını yaparak görünüşte sanatını toplum için yapıyor gözükebilir.

Bir başka sanatçı grubu ise ekonomik amaçlı teşekkül ve kuruluşların propagandasını yapan halk tabiriyle reklam amaçlı sanatsal faaliyetler yapıp sanat eserleri ortaya koyan gruplardan da bahsedebiliriz.

Bu sonuncu grup ekonomik ürünlerin sanat faaliyetleriyle tanınmasına yardım ederek görünüşte diğerleri gibi sanatlarını toplum için yapıyor gözükseler bile bu sonuncular daha fazla sanatı çıkar için icra eden sanatçılardır. Sözün kısası bu yukarıda saydığım üç tür sanatçı grubu da sanatı toplum için değil kendi veya çevrelerinin doğrudan veya dolaylı olarak çıkarlarına hizmet için sanat yapan sanatçılardır.

Ama bunlardan ayrılan gerçekten sanatını içinde yaşadığı vatan toprakları üzerinde yer alan toplumun her kesimi için icra eden sanatçılar da vardır. Çoğunlukla halkımız bu tür sanatçılara milletin çoğuna hitap eden eserler ortaya koyduklarından bir millilik lakabı verir.

Nitekim toplumun her kesimine hitap eden şairlere milli şair, ressamlara milli ressam, müzikçilerimize milli müzikçimiz veya bu manada isimlendirmeler yapıldığını görebiliriz. Bence işte bu tür sanatçılar sanatını toplum için yapan sanatçılardır.

Bunun dışındaki sanatçıların büyük çoğunluğu sanat çıkar için yapılır deyip sanatlarını bu amaca hizmet için gerçekleştiren sanat ürünlerinden bizzat gelir elde eden toplumdaki yerlerini elde ettikleri gelirlere dayanarak kazanıp korumaya çalışan sanatçılardır.

Sözün kısası toplumumuzda geçmiş tarihlerden başlayarak sanatçılarımızın büyük çoğunluğu sanatı, sanat yapmak amacıyla ifa etmeye çalışırken çok az bir kesimi sanatı, toplum için yapmakta belki yok denebilecek sayıda sanatçımız sanatı hiçbir zaman hiçbir menfaat düşünmeyerek sadece sanatsal amaçla yerine getiren sanatçılar olmayı başarabilmektedir.

Toplum için sanatı sanat için yapan sanatçılara da sanatı, toplum için yapsan sanatçılara da ihtiyaç mevcuttur. Her iki grup sanatçıya da değer verilmesi gerekir kanaatindeyim. Ancak sanatı çıkar için yapan sanatçılara bence ihtiyaç yoktur. Çünkü sanat için sanat yapan sanatçıları, sanatçılar ve sanattan anlayanlar, sanatı toplum için yapan sanatçıları toplum bilimciler veya toplum anlayıp değerlendirir. Ölmüş olsalar bile onları anıp hatıralarını yaşatırlar.

Ama sanatını çıkar için yapan sanatçıları ne sanatçılar ne toplum taktir edip değerlendirmeye tabi tutmaz. Bu tür sanatçılar bir müddet beğenilse de sonuçta unutulup gitmeye mahkumdurlar.