TRABZON VE HAVALİSİNDE YAŞAYANLAR ÖZ VE ÖZ TÜRKTÜR -3

1901'de Trabzon Limanı’na gelen, İran’a transit geçişi yapan malların dağılımı şöyleydi:

Ürün Adı     Miktar (kg)

Manifatura, dokuma, basma vb 1.998.000

Çuha, ipekli akmeşe              386.000

Şeker, çay   1.047.500

Porselen, cam, madeni eşya              569.500

Kibrit, mum, sahtiyan, kâğıt               918.000

1904 Trabzon Vilayet Salnamesi’ne göre, 1901’de Trabzon Limanı’ndan gönderilen dışsatım mallarının dağılımı şöyleydi:

Ürün Adı   Miktarı(kg)

Buğday, mısır buğdayı, arpa, un 1.859.000

Armut, elma, meyve, sebze 732.000

Zamk, mazı, kitre 37.600

Ketentohumu 557.000

Fasulye 3.518.800

Kereste, şimşir, ağaç uru 183.500

Fındık 4.387.000

Tütün 2.280.000

Çiriş, kökboya vb 469.600

Sadeyağ ve yumurta 1.310.000

Bağırsak, boynuz, kemik 701.400

Koyun, sığır 6.900.000

Balıkyağı 273.000

Keçi derisi, yapağı, balmumu 517.400

Tuzlu balık, pastırma, dil 578.400

Keten bezi, balık ağı               42.500

Yerli ve çeşitli mal    81.000

Transit eşya               461.800

Çeşitli eşya701.100

Şal, ipekli akmeşe   222.000

Kuru üzüm, badem vb          7.393.000

İpek              3.500

Halı, kilim    480.300

Yine 1904 Trabzon Vilayet Salnamesi’‘ne göre, 1901’de Trabzon Limanı’na gelen en önemli dışalım malları buğday, mısır gibi tahıllar (9.667.500 kıyye), kereste ve odun (6.525.000 kıyye), un (6.421.500 kıyye),kahve, şeker ve çay (6.295.700 kıyye), taze ve kurutulmuş meyve ve sebzeler (3.693.400 kıyye) ile basma ve pamuklu dokumalar (3.352.000 kıyye) idi.

1904 Trabzon Vilayet Salnamesi’ne göre, 1901’de Trabzon Limanı’na gelen dışalım mallarının dağılımı şöyleydi:

Ürün Adı                                     miktar (kg)

Tuğla, kireç, çimento vb                       2.899.000

Kereste, direk, odun                             6.525.000

Petrolgazı                                   1.755.300

Reji yapımı tütün ve sigara                 281.400

Halat, pamuk, çeşitli eşya                    1.113.500

Buğday, mısır buğdayı,arpa,erzak       9.667.500

Un                                                 6.421.500

Kahve,şeker ve çay                               6.295.700

Kuru ve taze yemiş, sebze                    3.693.400

Şarap, bira, ispirto ve çeşitli                 411.900

 Makarna, bisküvü, ve çeşitli               496.000

 Dokunma, basma pamuklar              3.352.000

 Çuha, fes vb                                            351.100

 Çuval,kanaviçe, lamba                         546.800

 Kadife, şerit, ipekli akmeşe               83.400  

Çelik, çinko,kurşun, çivi                        794.000

Demir çubuk, putrel  vb.                      1.248.000

Bakır, kalay, madeni eşya                    813.000

Makine, karyola soba vb.                  1.585.000

Kibrit,mum vb                                         188.000

İlaç ve ilaç hammeddesi                       134.000

Porselen, cam, ayna vb zücca            955.200

Saat,kordon,gümüş takımlar             5.250

Deri, sahtiyan, fotin vb                         582.400

Kitap,kırtasiye ve sabun                      1.013.000

EĞİTİM: Trabzon Merkez Sancağı, XIX. yy’da eğitim açısından gelişmiş bir yöreydi. 1869 Trabzon Vilayet Salnamesi, XIX. yy’ın ortalarında, Trabzon Merkez Sancağı’nda Müslümanların toplam 615 okulunda, 12.362 öğrenci bulunduğunu kaydetmektedir. Okulların yaklaşık 1/4’ü (191okul), o dönemde sancağın en kalabalık yerleşim yeri olan Ofta bulunmaktaydı (Tablo 15). Aynı salnameye göre, Trabzon Merkez Sancağı’nda, Rum Ortodoksların toplam 74 okulundan 40’ı Maçka’daydı. Toplam Rum Ortodoks öğrenci sayısı 2.162 idi. Ermeni Gregoryenler’in 21 okulunda da 361 öğrenci vardı. 1888 Devlet Salnamesi, XIX. yy sonlarında, Trabzon Merkez Sancağı’nda, Trabzon Merkez Kaza, Of ve Vakfıkebir’de l’ertane olmak üzere, toplam 3 rüştiye (ortaokul) olduğunu kaydetmektedir. Bu rüştiyelerin 245 Müslüman öğrencisi vardı.