UNUTULAN KAHVE İKRAMI

Bugün sizlere; ilk olarak 16 yüzyılda içildiği tahmin edilen, Osmanlı döneminin yaygın göreneklerinden olan ve günümüzde maalesef unutulan kahve ikramı âdetinden bahsedeceğim. Kahve sunumunun bir sanat olduğu Osmanlı da bu ikram, saraylarda, konaklarda ve evlerde bir tören şeklinde ve çeşitli aşamalarda gerçekleştirilmekteydi. Zaman içerisinde ise hak ettiği değer ve tüketilme şeklinde de değişmeler oldu elbette…

Örneğin eskisi gibi olmazsa olmazların içerisinde listede yiyecek içecek sıralamasında baş sıralarda yer almıyor. Kahveye olan talepte azalma olmadı bilakis kahveyi hepimiz değişik yerlerde ve değişik şekillerde günümüzde de bol miktarda tüketmeye devam ediyoruz. Kimimiz latte yudumlamayı severken kimimiz ekspressoyu, capiçinoyu yahut amerikano’yu içmeyi tercih edebiliyoruz. Bu kadar çeşitliliğin sonucunda ise bizim kültürümüzün yaygın bir parçası olan Türk kahvesine olan ilgi ve özen eskisi kadar revaçta olmuyor. Peki, sadece istek mi azaldı Türk kahvesine? Zaman içerisindeki süreçte de Türk kahvesi evrim geçirdi mi?

Kavruk telvesiyle, keskin damak tadıyla, fincanıyla kendine münhasır özelliklere sahip bu kahve Osmanlıda o dönemlerde eve gelen tüm misafirlere mutlaka ikram edilirdi. Gümüş takımlarda gelenlere kahve ikramından hemen önce çeşitli tatlılar, şerbetler, reçeller, kuş üzümü ve lokum çeşitleri sunulurdu. Sunumda ortaya getirilen o dönemler adına güğüm denilen devasa kahve cezvesi pirinçten yapılırdı ve ortasındaki hemen altına gelen bölmede kor ateş bulunurdu. Bu kor ateş kahveyi fincanlara dağıtılana kadar sıcak tutmayı sağlardı.

Osmanlıda altı yüz yıllık bir gelenek olan kahve ikramında, kahvenin yanında su getirilirdi. Bu suyu kahveden önce gelen misafir içerse karnının aç olduğuna, kahveyi sudan önce içerse ise karnının tok olduğuna inanılırdı. Ona göre gelen misafire Türk misafirperverliği ile sofra hazırlanmaya yahut meyve ikram edilmeye başlanırdı.

Bir de evlere alınan kahve fincanlarının desenlerine göre gelen misafire kahve ikramı mevcuttu. Kız istemeye gelindiğinde eğer ki talibini beğenmişse gelin adayı, çiçekli, melekli, kalp figürlü fincanlarda kahve ikramı yapılırdı. Karışık fincan deseninde görücüye kahve ikram etmek ben evlenmek istemiyorum anlamı taşımaktaydı. Fincanın desenindeki karışıklık arttıkça bu görüşmenin olumlu sonuç alınamayacağının işareti sayılmaktaydı. Fincanın üstünde kartal resmi aslan resmi gibi güç figürlerinin olması hayatımda bir aslan var denilmek istenmekteydi.

Osmanlıda özellikle saraylarda kullanılan kahve fincanlarının üstünde altından ve değerli taşlar olan yakut, elmas, zümrüt gibi taşlardan süslü objeler bulunmaktaydı. Bu tarz fincanlar zengin konaklarda da zenginlik ve misafire verilen değerin göstergesi olarak kullanılmaktaydı. Özel kahve oturmaları yapılırdı. İleriki dönemlerde bu kahve oturmaları ülkenin birçok yerinde kahvehanelerin açılmasına vesile olmuştur.

Kahve aynı zamanda insan ilişkilerindeki gücü simgeleyen bir araç olmuştur. Önemli konular konuşulurken sohbetlere eşlik etmiştir. Umarım beğendiğiniz bir yazı olmuştur. Bir fincan kahvenin hatırına değinmedim bile ama sizler sevgiyle kalın.